بنیاد زورخانه بر اساس فتوت و جوانمردی است و ورزش باستانی در ایران بعد از اسلام به تصوف آمیخته شده و این طبقه از ورزشکاران به سابقه جوانمردی که خوی جبلی پهلوانان ایرانی است، طریقه « فتوت » را که شعبه ای از شعب تصوف است ، بین خود رواج داده اند و طهارت و حلم و مدارا و ترک لذت و رخصت را ، که همان قواعد و آداب مسلکی اهل تصوف است پذیرفته اند . همچنین پس از تعمیم تشیع در ایران چون متصوفه شیعی حضرت امیر المومنین علی علیه السلام را « فتی فتیان » عالم می دانستند از آن زمان ورزش در زورخانه نیز با نام مبارک « علی (ع) » شروع و به همین نام ختم می گردد.

بطوریکه در تواریخ مذکور است ، زورخانه هفتصد سال پیش بوسیله محمود معروف به پوریای ولی که ظاهراً از مردم خوارزم بوده و گویا در سال 772 هـ . ق . درگذشته است به صورت امروزی تجدید سازمان شده ، بدین جهت ، بی شک آنچه پیش از آن بوده می تواند حداقل در کشور ما تاریخی بسیار کهن داشته باشد زیرا ملت ایران که از آغاز تاریخ خود به پهلوانی و کشتی گیری و قدرت بدنی نیاز مبرم داشت تا بدستور زرتشت پیغمبر باستانی اش خود را برای یاری اهورا مزدا در چالش با اهریمن نیرومند سازد، همواره ضعف و زبونی را مذموم شمرده اند ، در اوستا ، نامه مینوی آئین زرتشت چنین آمده است:

« پهلوانی مردانه را میستائیم که بمردان گشایش دهد ، که بهوش گشایش دهد ، که تندتر از تند و دلیرتر از دلیر ‌‍‌] است [ که بسان بهره ئی ایزدی به ] مرد [ رسد و مردان را در گرفتاری رهائی بخشد » .

نقش زورخانه بعد از اسلام ، در احیای نهضت ملی ایران و ضد بیگانگان و همچنین رستاخیز زبان و فرهنگ و آئین فتوت و اخوت که از عهد باستان در کشور ما رواج داشته است اهمیتی بسزا دارد.